Lúc đêm đã về khuya, hành giả thường hay miên man suy nghĩ về cách thức mà những giáo huấn từ cách đây hàng ngàn năm, trải qua biết bao biến cố lịch sử, mà đến nay vẫn giữ được sự thuần khiết để hậu thế tiếp cận. Nhiều lúc mình cứ tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" là cái gì đó to tát lắm, kiểu như một cái thư viện khổng lồ chứa đầy kinh sách cổ hoặc các hệ thống dữ liệu số hóa tân tiến. Thế nhưng, tôi lại cảm nhận nó mang hình ảnh của một chiếc mỏ neo hơn cả. Một yếu tố giúp bảo vệ tâm hồn khỏi sự lôi kéo trước những trào lưu biến đổi hay những lối lý giải "thỏa hiệp" của xã hội hôm nay.
Nếu một mai cái kho tàng quý giá đó không còn nữa —không có Tam Tạng Pāḷi, các lớp Chú giải và Phụ chú giải mà tiền nhân đã dày công gìn giữ— thì có lẽ Phật giáo ngày nay đã trở thành một dạng triết học tâm linh hỗn tạp. Chúng ta thường có xu hướng muốn điều chỉnh mọi thứ sao cho "dễ chấp nhận" hơn, cho tương đồng với phong cách sống vội vã ngày nay, tuy nhiên chính sự "bình dân hóa" đó đôi khi lại làm biến chất các giá trị đích thực của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Nó cứ mờ dần, loãng đi một chút mỗi ngày, cho tới khi con người chẳng còn ý niệm gì về mục tiêu giải thoát nguyên bản.
Có những lúc ngồi lật mấy trang kinh, mình thấy hơi sợ cái trách nhiệm của việc "giữ gìn". Vấn đề không nằm ở việc bảo quản sách vở khỏi hư hại hay bụi bặm, mà là giữ cho cái chuẩn mực ấy nó còn sống trong chính mình. Có thể coi Pháp Bảo như một hệ quy chiếu chuẩn mực. Mỗi khi gặp phải một ý kiến mới hoặc cách hành trì "lạ lẫm", hành giả luôn có chuẩn mực để đối chiếu. Nếu thiếu hụt cái chuẩn mực ấy, con người rất dễ bị lôi kéo bởi những ý thích cá nhân hoặc bị lệ thuộc vào những cảm giác thoáng qua. Nếu tu theo cảm hứng tùy tiện thì sớm hay muộn cũng sẽ bị lạc lối, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Thật đặc biệt khi biết rằng kho tàng Pháp Bảo này không chỉ dành riêng cho chư Tăng. Dưới góc độ người tại gia, tôi thấy mình cũng cần có bổn phận gìn giữ. Nhiệm vụ này không bắt nguồn từ việc đi giảng dạy đạo lý cho người đời, mà là nỗ lực học tập chuẩn xác, hiểu thấu đáo để không xuyên tạc bản chất của Pháp. Dường như nếu không được ứng dụng, Pháp Bảo sẽ chỉ còn là một di sản bất động, là những dòng chữ nằm yên trên mặt giấy. Chỉ khi ta đem Pháp bảo ra để quán chiếu từng cử chỉ, lời nói hoặc vào những lúc tâm thức click here bất ổn, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự xoay vần.
Suy ngẫm về sự tận tụy của tiền nhân trong việc trì tụng, biên chép, rồi cẩn trọng kiểm chứng từng ký tự để truyền thừa, tôi thấy mình thật sự hời hợt. Chúng ta đang sống trong thời đại mà mọi thứ đều sẵn có qua một cái chạm trên màn hình điện thoại, nhưng chính sự tiện lợi đó đôi khi lại khiến ta trở nên thiếu sâu sắc. Trách nhiệm bảo tồn Chánh Pháp nghe thì to tát, nhưng chắc chắn nó bắt đầu từ việc ta tĩnh tâm ngồi lại, nghiền ngẫm một đoạn kinh văn thật kỹ, rồi tự vấn về nếp sống của bản thân. Chẳng cần gì hào nhoáng, chỉ cần sự thành thật với chính mình là đủ rồi.
Ngoài trời im ắng quá, chắc cũng đến lúc mình nên khép lại mấy suy nghĩ này. Giáo pháp chân thực vẫn luôn hiện hữu, bất biến với thời gian, chỉ có mình là cứ mải miết đi tìm những thứ xa rời mà quên mất cái gốc rễ ngay dưới chân. Có lẽ cái sự im lặng này mới là lúc Pháp dễ thấm vào lòng nhất.